به گزارش سلام لردگان به نقل از خبرنگار دفاعي خبرگزاري فارس، متخصصان نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي ايران طي روزهاي اخير موفق شدند دو فروند از جنگنده‌هاي ميراژ اف 1 اين نيرو را در پايگاه شهيد حبيبي مشهد اورهال کنند که اين امر بيان کننده توانمندي ديگري از سوي متخصصان اين نيرو در سرپا نگه داشتن جنگنده‌هاي خود در پايگاههاي مختلف است.
«اورهال» به مجموعه اقداماتي که به منظور سرپا نگهداشتن و بازسازي هواپيماها براي انجام ماموريت‌هاي پرواز صورت مي‌گيرد، گفته مي‌شود که شايد در ابتدا کاري آسان و پيش پا افتاده به نظر بيايد، اما کافيست فقط يکبار به يکي از مراکز اورهال هواپيما سري بزنيد تا اين گفته کارشناسان که «اورهال هواپيما کمتر از ساخت خود هواپيما نيست» را با تمام وجود درک کنيد.
بحث تعمير و نگهداري و ساخت هزاران قطعه ريز و درشت که هر کدام تخصص، فناوري و دانش پيچيده خاص خود را دارد، به قدري مشکل است که در منطقه خاورميانه تنها جمهوري اسلامي ايران توانسته به چنين توان و فناوري دست پيدا کند.
اين سطح از توانمندي در حاليست که در ايام پيش از انقلاب اسلامي، مستشاران خارجي، کارکنان نيروي هوايي ارتش را از پيش پا افتاده‌ترين کارها بر حذر مي‌داشتند و ما مجبور بوديم هواپيماها را براي انجام تعميرات اساسي به يکي از کشورهاي غربي اعزام کنيم.
پيش از انقلاب و در زمان رژيم شاهنشاهي به دليل اينکه ايران به عنوان ژاندارم آمريکا در خليج فارس، مامور حفظ منافع اين کشور بود، تمامي تجهيزات و هواپيماهاي مدرن و پيشرفته را در اختيارش قرار مي‌دادند و به خاطر اينکه محوريت کار، دست خود ايراني‌ها نباشد، مستشاران و متخصصين آمريکايي و کشورهاي هم‌پيمان آمريکا وارد ايران شده و تمام روند نگهداري و آماده‌سازي و در يک کلام کليه کارهاي فني را به دست گرفتند و نفرات ايراني را نيز طوري به کارگيري مي‌کردند که توانايي دستيابي به اين علوم را نداشته باشند.
گروه‌هاي فني و مستشاران خارجي در تمام پايگاههاي نيروي هوايي مستقر و همه کارها از لحاظ کيفي، تعميرات و نظارت بر اجراي تعميرات و بازرسي‌هاي مورد نياز را که مي‌بايست روي هواپيماها اعمال شود، در دست گرفتند.
به همين دليل بود که هرگاه احتياج به قطعه و يا تجهيزاتي براي تعمير هواپيماها مي‌شد، اين قطعات ظرف 24 ساعت از خود کشور امريکا به ايران مي‌آمد و در اختيار مستشاران قرار مي‌گرفت تا ناوگان هوايي ايران براي تامين منافع امريکا در منطقه، هميشه آماده باشد.
* دستيابي به علوم نگهداري جنگنده‌ها پنهان از ديد مستشاران
مستشاران آمريکايي براي دور نگهداشتن ايراني‌ها از دستيابي به علوم و تخصص نگهداري و تجهيز هواپيماها، برنامه‌هاي زيادي را طرح‌ريزي کرده بودند. به همين خاطر پس از وقوع انقلاب اسلامي آنها بر اين باور بودند که ايراني‌ها توان نگهداري و تعمير تجهيزات خود را نداشته و مي‌گفتند ايران مجبور است نهايتا تا يک ماه ديگر مستشاران خارجي را به کشورش برگرداند.
اما پرسنل خدوم و انقلابي نيروي هوايي در همان ايام توانسته بودند طوري به تخصص و علوم دست پيدا کنند که اين امر از ديد مستشاران خارجي پنهان مانده بود.
با رفتن مستشاران و متخصصين آمريکايي و وابستگان نظامي از نيروي هوايي، محوريت کار به دست همين جوانان و متخصصين افتاد و عملکرد آنها نيز طوري بود که براي مثال در همان اولين روزهاي جنگ تحميلي، شاهد عمليات افتخارآفرين 140 فروند از هواپيماهاي شکاري بوديم که در پي آن، خود آمريکايي‌ها اعتراف کردند که ما به هيچ وجه فکر نمي‌کرديم ايران بتواند 2 تا 3 هواپيما را به پرواز در بياورد.
براي اينکه هواپيما بتواند يک عمليات انجام دهد، هزاران هزار قطعه بايد هماهنگ با يکديگر عمل کنند و اگر کوچکترين ناسازگاري در اين هارموني پيش بيايد، هواپيما نمي‌تواند به عمليات اعزام شود.
اين کار نيازمند يک تکنولوژي بسيار پيشرفته است که اين تکنولوژي عليرغم خواست امريکايي‌ها وارد کشور شده بود.
آماده نگه داشتن هواپيما، اورهال و تعميرات آن را يک تخصص بسيار سنگين و پيچيده است که کشورهاي معدودي در دنيا توانسته‌اند زيرساخت‌هاي تعميرات سنگين و اورهال هواپيماها را در کشورشان بوجود بياورند.
در حقيقت، وقتي هواپيماهايي به کشوري واگذار مي‌شود، با رسيدن زمان اورهال آن، هواپيما بايد به کشور سازنده باز گردد.
* نزديک شدن هواپيماهاي ايران به زمان اورهال
هواپيماهايي که در اختيار نيروي هوايي بود، به تاريخ اورهال نزديک مي‌شدند و اين درحالي بود که رابطه ما با آمريکا نيز قطع شده بود. بر همين اساس کارگروهي براي رفع اين نياز مشخص شد و شروع به آماده کردن زيرساخت‌ها بر اساس استانداردهاي کشور سازنده هواپيما شد و استارت اين کار نيز توسط پرسنل و متخصصين با تجربه پايگاه‌ها در سراسر کشور زده شد.
* تاسيس مرکز اورهال مهرآباد در سال 86
از آنجايي که اکثر هواپيماها در جنگ آسيب‌هاي کلي ديده بودند و اورهال هواپيماها نيز بسيار سنگين شده بود، مرکز اورهال مهرآباد در سال 86 با پيشنهاد فرمانده پايگاه و تصويب امير فرماندهي نهاجا تاسيس شد و امروز در اين مرکز 12 نوع هواپيماهاي شرقي، غربي، بالگرد و هواپيماهاي تجاري مثل 747 و 707 را اورهال مي‌کنند.
سن بعضي از هواپيماهاي ما به نيم قرن مي‌رسد اما در پي تدبير فرماندهي معظم کل قوا مبني بر عمردهي انقلابي به تجهيزات، کارگروه‌هاي خاصي در کشور تشکيل و به‌روز نگهداشتن جنگنده‌ها در دستور کار قرار گرفت.
* عمردهي انقلابي
برخي کشورهاي شرقي براي هواپيماها عمر قائلند، اما چون متخصصان ما اين تکنولوژي‌ها را کاملا مي‌شناسند، ادغام علوم شرق و غرب، تفکري را در متخصصين ما ايجاد کرده و کارشناسي‌شان جامع‌تر شده است و قبل از اينکه هواپيماها به ضعف‌هاي اساسي برسند، آن ضعف‌ها را بهينه مي‌کنند.
در واقع کارشناسان نهاجا، نيازمندي‌ها را از لحاظ عمر قطعات با تلاش و تخصص متخصصين کشور برطرف کرده و عمر هواپيما را بر اساس نگاه خود و رفع ايرادات جزئي و کلي افزايش مي‌دهند و با تکنولوژي روز دنيا هواپيما را دوباره به چرخه پروازي باز مي‌گردانند.
* تعميرات اساسي جنگنده‌هايي با 80 درصد آسيب
از طرف ديگر در بحث ارتقا توان پروازي و رزمي جنگنده‌ها، برخي از هواپيماهاي نهاجا در جنگ حدود 80 درصد آسيب ديدند و اين در حاليست که کمتر کشوري تواند تعميرات اساسي اين هواپيماها را انجام دهد اما متخصصان صنعت هوايي توان هرگونه تعميرات اساسي در سيستم‌هاي مختلف هواپيما را بدست آوردند.
امروز هواپيماهاي نهاجا از هر نظر به‌روز شده‌اند و براي مثال اين امکان و توانمندي وجود دارد که هر سلاحي را براي هواپيماها تعريف کنند و در حقيقت يکي از بحث‌هايي که مي‌تواند هواپيما را توانمند سازد، همين بحث سلاح و سيستم‌ها است.
در ادامه اين گزارش مروري کوتاه خواهيم داشت به برخي مهمترين جنگنده‌هاي غربي و شرقي حاضر در ناوگان هوايي ارتش که عليرغم گذشت سالهاي زياد از عمر حرفه‌اي خود، همچنان با تمام توان به انجام ماموريت مي پردازند.
پرنده هايي که تماما به دست نيروهاي متخصص داخلي اورهال و تعمير شده و يا سيستم‌هاي مختلف آنها در حوزه هايي نظير راداري، تسليحاتي و پروازي ارتقا يافته‌اند.
* اورهال سراب فرانسوي
ميراژ F-1 (سراب) جنگنده‌اي تهاجمي و تک‌سرنشين توليد کشور فرانسه است و بيش از 700 فروند از اين هواپيما بين سالهاي 1966 تا 1983 توليد شد و از اوايل دهه 1970 در ارتش فرانسه و چندين کشور ديگر دنيا به عنوان يک جنگنده سبک چندمنظوره به کار گرفته شد.
نمونه‌هاي مختلف اين جنگنده وزني بين 7400 تا 7600 کيلوگرم و کمتر از 15.5 متر طول، با موتور توربوجت آتار-9-کي مي‌توانند با بيشترين سرعت 2.2 ماخ (2250 کيلومتر بر ساعت) در ارتفاع بالا پرواز کنند.
اين جنگنده توانايي حمل 6300 کيلوگرم محموله را دارد و از دو جايگاه در نوک بال‌‌ها براي حمل موشک و دو جايگاه زير هر بال و يکي هم زير بدنه براي حمل بار برخوردار است.
نيروي هوايي ارتش طي روزهاي اخير از اورهال 2 فروند جنگنده شکاري ميراژ 1-F توسط کارشناسان فني پايگاه مقدم شکاري شهيد سرلشکر خلبان ناصر حبيبي (مشهد) خبر داد.
اين دو ميراژ 1-F با صرف حدود 45 هزار نفر ساعت کار مفيد توسط کارشناسان فني پايگاه اورهال و پس از انجام پروازهاي آزمايشي موفقيت آميز به ناوگان نيروي هوايي ارتش پيوستند.
اين اقدام متخصصان نيروي هوايي ارتش در حقيقت مهر تاييدي است بر توان اورهال جنگنده‌هاي موجود در ايران با تکيه بر دانش، تخصص و امکانات داخلي که نشان داد حتي در اوج تحريم‌ها نيز نيروهاي مسلح قادرند جنگنده‌هاي بدون کتاب راهنما و دفترچه فني خود را هم اورهال کنند.
در واقع جنگنده‌هاي ميراژ در حالي به خدمت نيروي هوايي ارتش درآمدند که فاقد کتاب راهنما و دفترچه فني بودند اما اين باعث نشد که از اين جنگنده‌ها به بهترين شکل استفاده نشود.
در رژه امسال روز ارتش در 29 فروردين نيز سه فروند جنگنده ميراژ اقدام به برگزاري رژه هوايي در آسمان تهران کردند که اين امر در گذشته کمتر سابقه داشت.
اين جنگنده‌ها در دو رنگ استتار خاکي و طوسي در آسمان تهران رژه رفتند.
* رکوردشکني تامکت‌ها
يکي ديگر از توانمندي‌هاي متخصصان کشورمان اورهال جنگنده F14 است که تاکنون چندين فروند از اين هواپيماها بازسازي شده است.
حتي کارشناسان نهاجا در اين حوزه به قدري پيشرفت کرده‌اند که مي‌توانند ظرف 40 روز هواپيماي جنگنده مدرن F14 را اورهال کنند.
F14 تامکت هواپيماي جنگنده مافوق صوت دو موتوره، دو سرنشين و با بال متحرک ساخت شرکت گرومن در آمريکا است که نخستين پرواز خود را در سال 1970 انجام داد و از سال 1974 براي خدمت در نيروي دريايي آمريکا پذيرفته شد.
اين هواپيما از 1974 تا 2006 در نيروي دريايي ايالات متحده به عنوان جنگنده برتر هوايي، هواپيماي رهگير دفاعي و هواپيماي شناسايي تاکتيکي اصلي اين نيرو خدمت کرد.
F14 بعد از اينکه در دهه 1990 مجهز به سيستم هدف گيري مادون قرمز در شب (LANTIRN) و سيستم پرواز سطح پائين شدحملات موشکي هوا به زمين دقيقي را هم انجام داد.
F14 تامکت در سال 1972 به عنوان جايگزين هواپيماي اف4 فانتوم 2 به خدمت نيروي دريايي ايالات متحده در آمد و در سال 1976 به ايران صادر شد.
جنگنده F14 هنوز در نيروي هوايي ايران به‌کار مي‌رود و جزء جنگنده‌هايي است که در طول جنگ ايران و عراق بسيار توسط ايران استفاده مي‌شد و پيروزي‌هاي فراواني نصيب تيزپروازان کشورمان کرد.
کابين خلبان اف-14 تامکت دو جايگاه سرنشين براي خلبان و افسر مسئول رادار رهگيري در طول هم دارد. دماغه بزرگ تامکت باعث شده علاوه بر دو سرنشين تعداد زيادي از سامانه‌هاي هوانوردي نيز در آن مستقر شده باشد.
* سامانه‌هاي مدرن بر روي فالکروم ها
چندي پيش نيز يک فروند هواپيماي جنگنده بمب افکن ميگ 29 در پايگاه دوم شکاري شهيد فکوري تبريز با انجام 21 هزار نفر-ساعت کار توسط متخصصين اين پايگاه مورد تعمير اساسي و بازسازي قرار گرفت که نشان از توانمندي نيروي هوايي ارتش دارد.
اورهال اين جنگنده ميگ 29، که پس از 12 سال با موفقيت به پرواز در آمد، 24 ماه به طول انجاميد که طي آن سه نوع سامانه مدرن الکترونيکي نيز بر روي آن نصب شده که قابليت فني و پشتيباني آن را به ميزان قابل توجهي افزايش داده است.
ميگ 29 (Fulcrum به معني نقطه اتکاء)توسط شرکت ميگ در اتحاد جماهير شوروي طراحي و ساخته شد که طراحي و ساخت آن از سال 1970 آغاز و اولين فروند از اين هواپيما در سال 1983 وارد خدمت شد که همچنان توسط روسيه و بسياري کشورهاي ديگر استفاده مي‌شود.
جنگنده ميگ29 جنگنده‌اي با هدف ايجاد برتري هوايي است که به منظور رقابت با هواپيماهايي F18 هورنت و F16- فالکن ساخته شد.
* بازگشت اشباح
هواپيماي فانتوم F4 يک جنگنده دو موتوره با قابليت تبديل به يک بمب افکن است که مي تواند در هر شرايط آب و هوايي به نبرد ادامه دهد.
جنگنده فانتوم (شبح) قادر است سه نقش تاکتيکي هوايي مهم برتري هوايي، جلوگيري امکان پشتيباني هوايي، رهگيري و بمب افکن را انجام دهد.
اين جنگنده‌ها که نقش بسزايي در دفاع مقدس براي ايران ايفا کردند با کار و تلاش مداوم و شبانهروزي کارشناسان بومي کشورمان مورد بازسازي قرار گرفتند.
چندي پيش نيز متخصصان نيروي هوايي ارتش يک فروند هواپيماي F4E را کاملاً بازسازي کردند.
اين هواپيما که از سال 85 غير عملياتي شده بود، پس از پرواز آزمايشي موفقيتآميز بار ديگر به ناوگان نيروي هوايي ارتش پيوست.
* ببرهاي آسمان
جنگنده اف 5 (Tiger) به عنوان يک جنگنده صادراتي ارزان قيمت در راستاي برنامه هاي کمک نظامي به کشورهاي هم پيمان آمريکا توليد شد و يک جت جنگنده دو موتوره کوچک با سطح بال کم و بهينه سازي شده جهت تعمير و نگهداري آسان است.
اين جنگنده براي ماموريت‌هاي متنوع پشتيباني زميني و رهگيري هوايي مناسب است و اولين نيروي هوايي دنيا که F5e را دريافت کرد نيروي هوايي ايران بود.
با شروع جنگ تحميلي و به دنبال آن تحريم تسليحاتي غرب عليه ايران، به دليل عدم توانايي خريد قطعات و لوازم يدکي با مشکلاتي مواجه بوديم اما بعدها که متخصصان کشورمان به پيشرفت‌هاي زيادي در صنايع هوايي دست يافتند، به ساخت و تهيه قطعات مورد نياز براي تعمير و عملياتي نگه داشتن اين هواپيماها پرداختند.
* تيغ تيز «شمشيرباز»
سوخو 24 معروف به فنسر (شمشيرباز) هواپيمايي ضربتي، با قابليت انجام عمليات در هرگونه شرايط آب و هوايي، با قدرت دستيابي به سرعت‌هاي مافوقصوت در ارتفاعات پست و داراي استاندارهايي بالا در ناوبري و انجام حملات بسيار دقيق عليه اهداف زميني است.
با توليد انبوه هواپيماي جديد ضربتي شرکت سوخو که پرواز اوليهاش را در تاريخ دسامبر 1971 به انجام رسانده بود، اين هواپيما، در سال 1974 رسما به خدمت نيروي هوايي اتحاد شوروي درآمد.
قويترين بمب افکنهاي نيروي هوايي ايران را جنگنده بمب‌افکن‌هاي ضربتي سوخو 24 تشکيل مي‌دهند که از قدرت رزم در شب نيز برخوردارند.
البته با تلاش متخصصان بومي کشورمان براي اولين بار قابليت سوختگيري سوخو به سوخو نيز به اين جنگنده اضافه شد که مي‌تواند در افزايش برد عملياتي اين هواپيما بسيار موثر باشد.
سوخو24 با انجام عمليات سوختگيري مي‌تواند برد خود را به 3000 کيلومتر برساند؛ مسافتي که براي ناامن سازي اهدافي مانند سرزمين‌هاي اشغالي کافيست.
پرواز در ارتفاع پست و در بين عوارض طبيعي زمين باعث مي‌شود اين جنگنده از چشم بسياري از رادارهاي حتي پيشرفته مخفي بماند.